1. Phải xác định được tài sản chung của vợ chồng là gì, gồm những tài sản nào?
Căn cứ vào Điều 33 Luật hôn nhân gia đình 2014. Theo đó thì tài sản chung của vợ chồng bao gồm:
– Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân trừ trường hợp đó là chia tài sản chung của vợ chồng thì phần tài sản được chia, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng của mỗi bên sau khi chia tài sản chung là tài sản riêng của vợ, chồng, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận khác. Phần tài sản còn lại không chia vẫn là tài sản chung của vợ chồng;
– Tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung;
– Quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng;
– Tài sản chung của vợ chồng thuộc sở hữu chung hợp nhất, được dùng để bảo đảm nhu cầu của gia đình, thực hiện nghĩa vụ chung của vợ chồng;
– Trong trường hợp không có căn cứ để chứng minh tài sản mà vợ, chồng đang có tranh chấp là tài sản riêng của mỗi bên thì tài sản đó được coi là tài sản chung.
2. Tài sản riêng của vợ chồng gồm những tài sản nào?
– Tài sản riêng của vợ, chồng gồm tài sản mà mỗi người có trước khi kết hôn; tài sản được thừa kế riêng, được tặng cho riêng trong thời kỳ hôn nhân; tài sản được chia riêng cho vợ, chồng theo quy định;
– Tài sản phục vụ nhu cầu thiết yếu của vợ, chồng và tài sản khác mà theo quy định của pháp luật thuộc sở hữu riêng của vợ, chồng;
– Tài sản được hình thành từ tài sản riêng của vợ, chồng cũng là tài sản riêng của vợ, chồng.
3. Tài sản của chồng được thừa kế của bố mẹ thì vợ có được hưởng không?
– Tài sản mà người chồng được thừa kế trong thời kỳ hôn nhân nhưng là thừa kế riêng cho mình người chồng thì người vợ hoàn toàn không có được hưởng phần di sản được thừa kế riêng cho người chồng này. ( Đây là tài sản được thừa kế riêng trong thời kỳ hôn nhân). Người vợ chỉ được hưởng phần di sản mà người chồng này thừa kế trừ khi người chồng này mất, thì phần di sản của người chồng sẽ được chia theo hàng thừa kế thứ nhất bao gồm bố, mẹ, vợ, con.
– Nếu là tài sản chung của hai vợ chồng thì người vợ mới được hưởng, còn nếu không phải là tài sản chung thì hoàn toàn người vợ không có quyền quyết định hay định đoạt tài sản mà người chồng được thừa kế.
– Tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung thì mới là tài sản chung của hai vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân.
Như vậy để xác định rằng người vợ có được hưởng di sản mà người chồng nhận thừa kế hay không thì còn phải phụ thuộc vào người để lại di sản thừa kế chung cho hai vợ chồng hay là cho mình người chồng. Từ đó mới có căn cứ xác định chính xác quyền lợi của các bên được hưởng.
4. Con dâu có được hưởng thừa kế tài sản của bố mẹ chồng không?
Bộ luật dân sự năm 2015 quy định tài sản của người chết để lại là di sản thừa kế. Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người để lại di sản thừa kế chết. Di sản thừa kế có thể được chia theo di chúc hoặc chia theo pháp luật.
Trường hợp bố mẹ chồng mất không để lại di chúc:
Nếu người chết không để lại di chúc thì di sản thừa kế sẽ được chia theo pháp luật.
• Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
• Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
• Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
=> Theo đó: Con dâu không được hưởng di sản thừa kế theo pháp luật vì không thuộc hàng thừa kế;
Trường hợp bố mẹ chồng để lại di chúc:
Nếu bố mẹ chồng có viết di chúc để lại tài sản cho con dâu thì con dâu được hưởng thừa kế theo di chúc.
Lưu ý: Di chúc muốn hợp pháp phải đảm bảo điều kiện luật định. Nếu di chúc không hợp pháp thì xem như nội dung truất quyền thừa kế trong di chúc xem như không có hiệu lực.
Căn cứ tại Điều 630 của Bộ luật dân sự năm 2015 quy định rất cụ thể về các điều kiện để di chúc hợp pháp như sau:
– Di chúc sẽ hợp pháp khi có đủ các điều kiện sau:
+ Người lập di chúc còn minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc, không bị lừa dối hay cưỡng ép để lại di chúc;
+ Nội dung của di chúc không được vi phạm các điều cấm của pháp luật; không được trái đạo đức xã hội và hình thức của di chúc không trái quy định của pháp luật;
– Về chủ thể thì di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc;
– Trường hợp di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của những người không biết chữ phải được làm chứng và lập thành văn bản, có công chứng hoặc chứng thực bản di chúc đó.
– Nếu di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp nếu đủ các điều kiện được quy định cụ thể như trên;
– Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên và điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.
Bộ phận tư vấn Luật thừa kế – Công ty Luật Blue (phân tích và tổng hợp).
